تیپ در بازیگری و سینما و معرفی انواع آن

تیپ در بازیگری و سینما ویژگی‌های درونی و بیرونی شخصیت موردنظر را نشان می‌دهد. شناخت تیپ به شما کمک می‌کند تا به درک عمیق‌تری از شخصیت‌پردازی و روند داستان‌گویی در جذب مخاطب برسید. در دنیای سینما و هنرهای نمایشی، بازیگر فقط کسی نیست که دیالوگ می‌گوید یا نقش را حفظ می‌کند. درواقع، هر بازیگر حامل یک تیپ یعنی قالبی مشخص است که بیننده از همان لحظه اول حضورش روی پرده، او را در آن چارچوب شناسایی می‌کند. در این مقاله به بررسی مفهوم تیپ و انواع مختلف تیپ‌های رایج در بازیگری و سینما می‌پردازیم. پس تا انتها همراه ما باشید.

اگر علاقه مند به بازیگری هستید با کلیک بر روی دکمه زیر و دریافت مشاوره رایگان اولین قدم برای شروع حرفه بازیگری را بردارید.

تیپ در بازیگری چیست؟

تیپ یا “Type” در بازیگری به معنای یک شخصیت با ویژگی‌های ثابت و تکرارشونده است که براساس ظاهر، رفتار، شغل، موقعیت اجتماعی یا ویژگی‌های روانی که دارد، شناخته می‌شود. تیپ‌ها معمولاً برای برقراری ارتباط سریع با مخاطب شکل می‌گیرند. زمانی‌که تماشاگر، تیپ یک شخصیت را شناسایی می‌کند، سریع‌تر با فضای داستان و نقش آن فرد در روایت آشنا می‌شود و با او ارتباط برقرار می‌کند.

تفاوت تیپ با کلیشه

باوجود اینکه در نگاه اول تیپ و کلیشه شبیه به هم به نظر می‌رسند؛ اما تفاوت مهمی بین آن‌ها وجود دارد. تیپ‌ها ابزارهای هنری هستند که با هدف آسان‌ترشدن داستان‌گویی و ایجاد حس همذات‌پنداری با کاراکتر به کار می‌روند؛ اما کلیشه‌ها معمولاً بار ارزشی منفی دارند و ممکن است باعث ایجاد نگاه‌های تبعیض‌آمیز شوند.

برای مثال، اگر در فیلمی نقش یک راننده تاکسی همیشه به فردی با ظاهر خاص و گویش محلی داده شود، این موضوع می‌تواند به یک کلیشه منفی تبدیل شود؛ اما اگر این شخصیت طوری ساخته و پرداخته شود که فراتر از چارچوب‌های سطحی برود، تبدیل به یک تیپ تاثیرگذار می‌شود.

اهمیت تیپ در سینما

تیپ در بازیگری و سینما نه‌تنها در روایت داستان نقش مهمی دارد، بلکه بر انتخاب بازیگر برای کاراکترهای خاص نیز تأثیر می‌گذارد. بسیاری از بازیگران هالیوودی و ایرانی به‌دلیل داشتن یک تیپ خاص، بارها در نقش‌هایی مشابه انتخاب شده‌اند. برای مثال، رضا عطاران در سینمای ایران معمولاً در تیپ یک مرد ساده و معمولی، صادق و شوخ‌طبع ظاهر می‌شود. تیپ‌ها به کارگردانان کمک می‌کنند تا در زمانی محدود، شخصیت‌ها را به‌خصوص در سریال‌ها و فیلم‌هایی با شخصیت‌های متعدد به‌خوبی به مخاطب معرفی کنند.

معرفی انواع تیپ در بازیگری و سینما

در این بخش به معرفی پرکاربردترین انواع تیپ‌ها در سینما می‌پردازیم:

• تیپ قهرمان (The Hero): قهرمان، شخصیتی است که معمولاً در مرکز داستان قرار گرفته، هدف مشخصی دارد و برای رسیدن به آن با موانع زیادی روبه‌رو می‌شود. این تیپ در ژانرهای اکشن، درام و فانتزی بسیار رایج است. بازیگرانی مانند برد پیت، تام کروز یا نوید محمدزاده در بیشتر نقش‌هایشان این تیپ را به نمایش می‌گذارند.
• تیپ ضدقهرمان (The Anti-Hero): این تیپ برخلاف قهرمان کلاسیک، ممکن است ضعف‌های اخلاقی یا حتی رفتارهای منفی داشته باشد. باوجوداین، داستان طوری پیش می‌رود که مخاطب با او همراه می‌شود. نمونه معروف تیپ ضدقهرمان شخصیت والتر وایت در سریال “Breaking Bad” است.
• تیپ یا شخصیت کمیک: این تیپ، شخصیتی است که معمولاً برای خنداندن مخاطب ساخته شده و در سینمای ایران، شخصیت‌های بازیگرانی مانند مهران مدیری یا جواد رضویان در این دسته قرار می‌گیرند.
• تیپ شخصیت دانا: این تیپ معمولاً نقش راهنما یا مشاور را دارد مثل گاندالف در ارباب حلقه‌ها که از دانش، تجربه یا بصیرت برخوردار است و به قهرمان در مسیر موفقیتش کمک می‌کند.
• تیپ شرور (Villain): این تیپ، شخصیت منفی داستان است که معمولاً اهداف خودخواهانه یا مخربی دارد. این تیپ در بسیاری از فیلم‌ها تضاد اصلی با قهرمان ایجاد می‌کند. مثلا هیث لجر با نقش جوکر یک تیپ شرور را به مخاطب ارائه داده است.
• تیپ عاشق‌پیشه: این تیپ در روایت، درگیر عشق و روابط عاطفی است و در فیلم‌های رمانتیک و عاشقانه بسیار دیده می‌شود. از نمونه‌های ایرانی آن می‌توان به برخی نقش‌های ترلان پروانه یا محمدرضا گلزار در فیلم‌های عاشقانه اشاره کرد.
• تیپ شخصیت حاشیه‌نشین یا طردشده: این تیپ مخصوص کسی است که از جامعه یا خانواده رانده شده و سعی دارد جایگاهش را پیدا کند و در فیلم‌های اجتماعی و انتقادی کاربرد زیادی دارد. فیلم‌هایی مانند ابد و یک روز یا شبی که ماه کامل شد، نمونه‌هایی از این تیپ را به نمایش گذاشته‌اند.

 نقش تیپ در بازیگری و سینما

از ابزار شخصیت‌سازی تا خلق روایت ماندگار

تیپ در بازیگری و سینما اگر به‌درستی انتخاب و پردازش شود، نه‌تنها به خلق شخصیت‌هایی ماندگار منجر می‌شود، بلکه باعث عمق‌بخشی به روایت داستان نیز خواهد شد. البته استفاده افراطی و سطحی از تیپ‌ها می‌تواند باعث کلیشه‌سازی شود؛ اما در دستان یک فیلمنامه‌نویس و کارگردان خلاق، تیپ‌ها به ابزارهایی قدرتمند برای تأثیرگذاری بر مخاطب تبدیل می‌شوند. شناخت تیپ‌ها هم به بازیگران کمک می‌کند تا انتخاب‌های آگاهانه‌تری داشته باشند و هم به مخاطب امکان تحلیل و درک بهتر آثار سینمایی را می‌دهد. دنیای سینما پر از تیپ‌هایی است که هر کدام با ظرافتی خاص، بخشی از واقعیت را بازتاب می‌دهند و در ذهن مخاطبان اثر، جاودانه می‌شوند.

سؤالات متداول

۱. تیپ در بازیگری دقیقاً به چه معناست؟

تیپ در بازیگری به شخصیت‌هایی با ویژگی‌های ثابت و قابل‌تشخیص گفته می‌شود که معمولاً بر اساس ظاهر، رفتار یا نقش اجتماعی شکل می‌گیرند و کمک می‌کنند مخاطب سریع‌تر با شخصیت‌ها ارتباط برقرار کند.

۲. تفاوت بین تیپ و کلیشه در چیست؟

تیپ ابزاری هنری برای ساده‌سازی شخصیت‌پردازی و ایجاد هم‌ذات‌پنداری است؛ اما کلیشه اغلب بار منفی دارد و با تکرار بیش‌ازحد یا نگاه سطحی، باعث ایجاد برداشت‌های تبعیض‌آمیز می‌شود.

۳. چرا تیپ در سینما و انتخاب بازیگر اهمیت دارد؟

شناخت تیپ‌ها به کارگردانان کمک می‌کند تا در زمان کوتاه شخصیت‌پردازی کنند و بازیگران متناسب با تیپ انتخاب شوند؛ همچنین برخی بازیگران به‌دلیل داشتن یک تیپ مشخص، در نقش‌هایی مشابه بارها ظاهر می‌شوند.

۴. پرکاربردترین تیپ‌های شخصیتی در سینما کدام‌اند؟

تیپ قهرمان، ضدقهرمان، کمیک، شخصیت دانا، شرور، عاشق‌پیشه و شخصیت حاشیه‌نشین از رایج‌ترین تیپ‌های مورد استفاده در سینما هستند.

۵. آیا استفاده از تیپ‌ها در فیلم‌ها باعث تکراری شدن داستان می‌شود؟

اگر تیپ‌ها به‌درستی پردازش شوند، می‌توانند باعث عمق‌بخشی و هویت‌بخشی به شخصیت‌ها شوند؛ اما استفاده سطحی و بدون خلاقیت از آن‌ها ممکن است منجر به کلیشه‌سازی و تکرار در روایت شود.